Ο φόβος για τον θάνατο

Πολλοί υποστηρίζουν ότι τον φόβο για τον θάνατο τον δημιουργούν οι κοινωνίες, ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι είναι κάτι «φυσικό», ότι γεννιόμαστε μ΄αυτό. Όπως και να΄χει, ο τρόμος του θανάτου είναι κοινός σε όλους τους ανθρώπους.

Ο Yalom (2008) λέει ότι για ορισμένους από εμάς ο φόβος του θανάτου είναι εμφανής, ενώ
για  κάποιους άλλους εκφράζεται έμμεσα, είτε σα γενικευμένη ανησυχία, είτε μεταμφιεσμένος σε κάποιο άλλο ψυχολογικό σύμπτωμα.

Ο τρόμος του θανάτου είναι κάτι που πάντα υπάρχει μέσα μας, παρόλα αυτά αν το σκεφτόμασταν όλη την ώρα, χωρίς ποτέ να καταπιέζουμε τη σκέψη αυτή, δεν θα μπορούσαμε τελικά να ζήσουμε μια λειτουργική ζωή. Ούτως ή άλλως οτιδήποτε κάνει ο άνθρωπος στον «συμβολικό» του κόσμο είναι μια προσπάθεια να αρνηθεί το πεπερασμένο της ύπαρξής του, γράφει ο Becker (1973).
Στην καθημερινότητά μας τείνουμε να τα ξεχνάμε την θνητότητά μας, τείνουμε να χανόμαστε μέσα στους άλλους και στο πώς ζουν τις ζωές τους, τείνουμε να ζούμε αναυθεντικά. Ο θάνατος όμως μας δίνει μια ευκαιρία να σταθούμε μια στιγμή και να αναρωτηθούμε: ζω την ζωή μου όπως πραγματικά θέλω; Έτσι, γεννιέται ενός είδους ελευθερία. Η ελευθερία του να επιλέξω πώς θα ζω την ζωή μου και φυσικά η ευθύνη που αναγκαστικά συνοδεύει την όποια επιλογή μου.
Ο θάνατος είναι στην πραγματικότητα μια “διαδικασία” της οποίας όλα τα στάδια, εκτός από το τελικό, ανήκουν στην ζωή. Ζω, γνωρίζοντας ότι κάποια στιγμή θα πεθάνω και αυτό με φέρνει αντιμέτωπο με το πεπερασμένο της ύπαρξής μου, αλλά και με την ίδια μου την ζωή. Συνηθίζουμε να μην αναφερόμαστε πολύ στο θέμα του θανάτου στην καθημερινότητά μας, σα να’ ναι ένα κοινό μυστικό που όλοι θυμόμαστε αλλά κανείς δεν θέλει να το συζητήσει ανοιχτά.
Είναι ένας φυσιολογικός μηχανισμός άμυνας, όλοι μας έχουμε πολλούς τέτοιους και μπορεί να μας ανακουφίζουν προσωρινά, συχνά όμως υπάρχει κι ένα κόστος, μπορεί να μην εμπλεκόμαστε στο έπακρο στην ζωή, να μην αξιοποιούμε τις δυνατότητες της ελευθερίας μας.
Η αντιμετώπιση του θανάτου μπορεί να οδηγήσει σε μια πιο πλούσια ζωή, παρόλα αυτά η ιδέα της αντιμετώπισής του είναι πολύ δύσκολη για πολλούς από εμάς, ειδικά όταν πρόκειται για τον δικό μας θάνατο. Πολλές φορές μάλιστα αρνούμαστε ότι θα πεθάνουμε, είτε πιστεύοντας σε σε μια άλλη ζωή, είτε σε κάποιο μαγικό σωτήρα.
Κάποιες φορές τον σωτήρα αυτόν τον βρίσκουμε στα μάτια ενός γιατρού, θεωρώντας ότι είναι ικανός να μας σώσει, ενός ψυχοθεραπευτή, σε κάποια σχέση, σε κάποια δουλειά κλπ. Όπως και να’ χει, όσο δύσκολη και να είναι, η συνειδητοποίηση της θνητότητάς μας ίσως μας οδηγήσει σε μια ζωή πιο πλούσια, σε μια ζωή πιο ολοκληρωμένη, με πιο συνειδητές, δικές μας επιλογές.
Ο Yalom (2008) υποστηρίζει ότι «μολονότι η σωματική διάσταση του θανάτου μας καταστρέφει, η ιδέα του θανάτου μπορεί να μας σώσει». Υπάρχουν κάποιες αφυπνιστικές εμπειρίες, κάποιες «συναντήσεις» δηλαδή με τον θάνατο, που μας κάνουν να αποκτήσουμε συναίσθηση της ύπαρξής μας. Τέτοιες μπορεί να είναι το πένθος για κάποιο αγαπημένο πρόσωπο, μια απειλητική ασθένεια, η διακοπή μιας πολύ στενής σχέσης, ένα κατακλυσμικό τραύμα, η συνταξιοδότηση, η αλλαγή καριέρας, η απώλεια της δουλειάς μας, ακόμα κι ένα όνειρο.
Η αφυπνιστική συνειδητότητα μπορεί να εμπλουτίσει τη ζωή κατά πολύ, αλλά δυστυχώς, συνήθως οι αφυπνιστικές εμπειρίες είναι εφήμερες.
Πόσο εύκολο είναι όμως να αποδεχτούμε την θνητότητά μας; Πόσο εύκολο είναι να αφεθούμε στην ροή των πραγμάτων και στην εφήμερη φύση τους; Δεν είναι πολύ εύκολο, αλλά βοηθάει το να ζούμε μια ζωή που έχει νόημα για εμάς, να ζούμε με έναν τρόπο που μας ταιριάζει και όχι να χανόμαστε μέσα στις καθημερινές ασχολίες και τις ανάγκες της όποιας εποχής. Βοηθάει το να ζούμε μια ζωή δική μας, μια ζωή που έχουμε συνειδητά επιλέξει.
πηγη