Ο Στέπαν Μπαντέρα ήταν ο ηγέτης την περίοδο της φασιστικής κατοχής, συνεργάστηκε με τους ναζί ενάντια στο σοβιετικό κράτος και ήταν υπεύθυνος για χιλιάδες θανάτους κομμουνιστών, Εβραίων και Πολωνών. Το 1941 λοιπον οι Ουκρανοι εθνικιστες βρηκαν την ευκαιρια να δημιουργησουν μια ανεξαρτητη χωρα εξω απο το Σοβιετικο καθεστως, μετα το μεγαλο λιμο που στοιχισε την ζωη σε εκατομμυρια πολιτες.

Τότε δημιουργήθηκε μια μεραρχία των SS από Ουκρανούς εθελοντές. Αρχικά θεώρησαν τους Ναζί ως απελευθερωτές, αλλά στη συνέχεια σχημάτισαν τον Ουκρανικό Αντάρτικο Στρατό (UPA) με σύνθημα «Η Ουκρανία είναι για τους Ουκρανούς».

Ο UPA ξεκίνησε στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον Γερμανών και αργότερα κατά των σοβιετικών δυνάμεων και πολωνών πολιτών, γι αυτό αυτό στη σοβιετική ιστοριογραφία περιγράφεται ως τρομοκρατική ομάδα.

Το 1943, μάλιστα έκανε πολιτικές σφαγές, με σκοπό την εκδίωξη του πολωνικού πληθυσμού και την 11η Ιουλίου 1943 μονάδες UPA επέδραμαν σε πολλά πολωνικά χωριά και σκότωσαν αμάχους.

Ο επικεφαλής τους Στέπαν Μπαντέρα, κήρυξε ανεξάρτητο ουκρανικό κράτος, συνελήφθη από τους Ναζί και στάλθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Ζάξενχαουζεν, απ’ όπου απελευθερώθηκε το Σεπτέμβριο του 1944. Σύμφωνα με άλλες πηγές υπήρξε προνομιούχος πολιτικός κρατούμενος στη Γερμανία και απελευθερώθηκε τον Οκτώβριο του 1944 για να συνεχίσει τη συνεργασία του με τους Γερμανούς. Το 1959 ο Μπαντέρα δολοφονήθηκε από τον πράκτορα της KGB Μπογκντάν Στασίνσκϊι, ο οποίος αρχικά διέφυγε μαζί με τη γυναίκα του το 1961 στη Δυτική Γερμανία και στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ.

Στη Δυτική Ουκρανία, τον τιμούν ως μαχητή της ελευθερίας, που ηγήθηκε του αγώνα για ανεξαρτησία από τη Σοβιετική Ένωση. Στις Ανατολική Ουκρανία όμως, αντιμετωπίζεται ως φασίστας προδότης και τρομοκράτης που συνεργάστηκε με τους Ναζί, και δολοφόνησε χιλιάδες Πολωνούς και Εβραίους.

Υπολογίζεται ότι κατά τη διάρκεια του 1943 και του 1944 περίπου 35.000 πολωνοί πολίτες και ένας άγνωστος αριθμός ουκρανών πολιτών στις περιφέρειες Volhynia και Chelm έπεσαν θύματα της εθνοκάθαρσης της UPΑ .

Ο Niall Ferguson γράφει ότι περίπου 80.000 Πολωνοί δολοφονήθηκαν τότε από Ουκρανούς, ενώ ο Norman Davies αναφέρει ότι ο αριθμός των δολοφονημένων Πολωνών είναι 200.000- 500.000.

Το «Τάγμα Αζόφ», με ενισχύσεις από φασίστες από την Πολωνία, τις Βαλτικές χώρες, τη Σουηδία, είναι και αυτή την περίοδο η συνέχεια της UPA.