Ayrton Senna: 29 χρόνια από τον θάνατό του

Συμπληρώνεται ένα τέταρτο του αιώνα από τον τραγικό θάνατο του μεγαλύτερου θρύλου των μηχανοκίνητων σπορ, την Πρωτομαγιά του 1994 στην πίστα της Ίμολα - Η Φόρμουλα 1 και αμέτρητοι φίλαθλοι σε όλο τον κόσμο δεν ξεπέρασαν ποτέ τον χαμό τουΗ φυσική του ταχύτητα, η ακρίβεια, η απάρνηση του κινδύνου ήταν σε τέτοιο βαθμό ανεπτυγμένα στον Ayrton Senna ώστε στις καλύτερές του στιγμές έμοιαζε να αγγίζει το θείο. Στις κακές του δεν δίσταζε να αγγίζει τον διάβολο. Ο Ayrton Senna da Silva, ό,τι και εάν έκανε, καλό ή κακό, το έκανε στο απόλυτο maximum. Έως τα 34 του χρόνια, όταν και σκοτώθηκε οδηγώντας στο Γκραν Πρι του Σαν Μαρίνο, στην πίστα της Ίμολα, την Πρωτομαγιά του 1994, ο Βραζιλιάνος τρις παγκόσμιος πρωταθλητής είχε ήδη φτάσει να θεωρείται ένας από τους καλύτερους -αν όχι ο καλύτερος- πιλότος Φόρμουλα 1 όλων των εποχών.

Είναι πολύ εύκολο να βρει κάποιος τα επιτεύγματα του Senna μεταφρασμένα σε στατιστικά στοιχεία. Και να τα συγκρίνει με αυτά των επιγόνων του, με τον Michael Schumacher ή με τους νυν πρωταγωνιστές, δηλαδή με αστέρια όπως ο Lewis Hamilton, ο Sebastian Vettel ή ο Max Verstappen. Κάποιοι από αυτούς εμπνεύστηκαν από το φαινόμενο Senna, κάποιοι ήταν απλώς βρέφη όταν ο μεγάλος Βραζιλιάνος μεσουρανούσε. Δεν έχει σημασία. Το στοιχείο που αναδεικνύει (αν και μόνο εν μέρει) το μέγεθος της προσωπικότητας του Senna είναι ότι η Φόρμουλα 1 άλλαξε εξαιτίας του. Άλλαξε εξαιτίας του θανάτου, αλλά και εξαιτίας της ζωής του Ayrton Senna στις πίστες. Γιατί ο Senna, ακόμη και εάν έχει ξεπεραστεί σε ό,τι αφορά στους αριθμούς, παραμένει ένας αστέρας πιο λαμπρός από το ίδιο το σπορ. Άλλωστε, αυτό είναι το έσχατο κριτήριο κατά τη σύγκριση ανάμεσα στους κορυφαίους: Ποιος από τους πρωταθλητές δικαιούται να φέρει τον τίτλο του «Bigger than the sport»; Ή, όπως λέει η τυποποιημένη έκφραση, επίσης στα αγγλικά, «Larger than life»; Ο Ayrton Senna ήταν το αρχέτυπο του ανδρός που με την αριστεία, την τελειομανία ή και σκέτη τη μανία του να ξεπεράσει κάθε όριο, μηχανικό ή ανθρώπινο, ξεπερνά εν τέλει και τα ανθρώπινα όρια.

Με όρους αρχαίας τραγωδίας, ο Senna τιμωρήθηκε για την ύβρη του: Σκάλιζε όλο και πιο βαθιά μέσα του, τόσο για να γίνει καλύτερος και ταχύτερος οδηγός, όσο και για να ανακαλύψει τον μυστικό μηχανισμό του νου. Όταν «βρήκε τοίχο» στράφηκε στον Θεό, σαν ένα δεκανίκι πίστης στην ίδια του την πνευματική δύναμη που την είχε εξαντλήσει. Κάποιος δημοσιογράφος, πολύ εύστοχα και επιτυχημένα, χαρακτήρισε κάποτε τον Senna σαν «Ο Φιλόσοφος Βασιλιάς». Πλατωνικές θεωρίες στη Φόρμουλα 1; Για χάρη του Senna, ναι, γιατί όχι; 

Ασυνήθιστη περίπτωση ταλέντου και διάνοιας, ο Ayrton έκανε τα πάντα με το δικό του τρόπο: Καταγόταν από μια ζάπλουτη οικογένεια αλλά ήταν περήφανος για τον πάμπτωχο λαό του. Οποία αντίφαση: Ο Senna ήταν πλούσιος και λευκός, όταν η πλειονότητα των Βραζιλιάνων είναι ακριβώς το αντίθετο. Υπήρξε εξωφρενικά εργασιομανής και μονοδιάστατος, στοχοπροσηλωμένος μέχρι αηδίας, καταρρίπτοντας τη στερεότυπη αντίληψη για τη νωθρότητα και τη φυγοπονία των συμπατριωτών του. Για όλα αυτά που ήταν, που πίστευε και κήρυττε με τα λόγια ή με τα γκάζια, για το ένστικτο του ατρόμητου μονομάχου που κατεβαίνει στην αρένα για να σκοτώσει ή για να σκοτωθεί, ο Ayrton Senna λατρεύτηκε και μισήθηκε εξίσου.

Γι' αυτό και η Φόρμουλα 1, από την Πρωτομαγιά του 1994 έως σήμερα, προσπαθεί να ξεπεράσει το «σύνδρομο Senna». Το οποίο όμως είναι πλέον ένας από τους θεμέλιους λίθους του σπορ: Μετά από το θάνατό του ο Ayrton έγινε το μόνιμο σημείο αναφοράς, το μέτρο σύγκρισης. Και τελικά, 25 χρόνια μετά από τη στιγμή που έσκασε με 200+ χλμ/ώρα στον τσιμεντένιο τοίχο της καμπής Ταμπουρέλο στην Ίμολα, κανείς δεν θέλει κατά βάθος να ξεπεράσει, να αφήσει πίσω του, να «προσπεράσει» την απουσία του Ayrton Senna.

Αντί απαρίθμησης των -αμφιλεγόμενων και μη- κατορθωμάτων του, ακολουθεί η λεπτομερής περιγραφή μιας στιγμής όπου ο Senna απέδειξε την οδηγική του ιδιοφυία, τότε που έβαλε όπισθεν εν κινήσει και ενώ φαινομενικά είχε χάσει τον έλεγχο του μονοθεσίου. Πρόκειται για ένα απόσπασμα από το βιβλίο «Senna, Το πνεύμα της ταχύτητας» των εκδόσεων Key Books. 

Γκραν Πρι Ισπανίας, 29/09/1991, Πίστα: Catalunya (Βαρκελώνη)

Ανάποδα

Υπάρχουν τουλάχιστον τρεις καλοί λόγοι για να θυμάται κανείς το ισπανικό GP του 1991: Ένας ήταν η επική αναμέτρηση του Mansell-Senna στην αρχή του αγώνα, ένας άλλος το ότι η Φόρμουλα 1 εγκαινίαζε την ολοκαινούργια πίστα της Βαρκελώνης, ενώ ο τρίτος είχε να κάνει με την οδηγική μεγαλοφυΐα του Ayrton. Σε ένα Γκραν Πρι που ο ίδιος θα ήθελε δικαίως να διαγράψει από το βιογραφικό του ως ένα μελανό σημείο στην καριέρα του, κατάφερε να κλέψει την παράσταση με μια ενέργεια που δικαιολογούσε πλήρως το προσωνύμιο «magic».

Ήταν ο 13ος γύρος του αγώνα, όταν ο Senna, πλησιάζοντας στην τελευταία δεξιά στροφή της πίστας πριν από τη μεγάλη ευθεία, έχασε ξαφνικά τον έλεγχο της McLaren του και έκανε τετ-α-κε, με ένα στιλ που θύμιζε αρχάριο σε αγώνες μονοθεσίων. Το μονοθέσιο στριφογύρισε και φάνηκε ότι θα κατέληγε στη δεξιά πλευρά της ευθείας, κοντά στον τσιμεντένιο τοίχο. Ο Ayrton όμως αστραπιαία, την ώρα που η MP4/6 δεν είχε καν ολοκληρώσει την πιρουέτα της και βρισκόταν κάθετα στην πίστα, έβαλε όπισθεν και εξαφανίστηκε στον χώρο διαφυγής ακριβώς απέναντι, στην εξωτερική της στροφής. Ο επερχόμενος Michael Schumacher με την Benetton-Ford πιθανότατα δεν πρόλαβε να καταλάβει τι έκανε ακριβώς ο Senna μπροστά του, το βέβαιο είναι όμως ότι καθώς η McLaren αποσύρθηκε ως δια μαγείας από την πορεία του, ο Γερμανός δεν χρειάστηκε καν να αντιδράσει για να αποφύγει τη σύγκρουση με τον Senna. Το μεγαλειώδες στην κίνηση του Ayrton ήταν ότι έβαλε όπισθεν, γνωρίζοντας ακριβώς τι έπρεπε να κάνει τη συγκεκριμένη στιγμή, στο συγκεκριμένο σημείο της πίστας όπου βρισκόταν. Σαν να είχε την ικανότητα να κατοπτεύει το χώρο γύρω του σε ακτίνα 360 μοιρών, ο Ayrton έβαλε όπισθεν για να προστατευθεί, τόσο από την σύγκρουση με κάποιον άλλον πιλότο όσο και από την εγκατάλειψη που θα ήταν βέβαιη εάν άφηνε το μονοθέσιό του να πέσει στον τοίχο. Τι θα έκανε κάποιος άλλος, ακόμη και με την εμπειρία του Senna, σε μια αντίστοιχη περίπτωση; Θα περίμενε την ολοκλήρωση του τετ-α-κε, θα προσπαθούσε να περιορίσει τις απώλειες αφήνοντας τα φρένα και απλώς κρατώντας σταθερά το τιμόνι. Στην καλύτερη περίπτωση, ίσως επιχειρούσε να σώσει την κατάσταση πατώντας γκάζι. Υπάρχουν όμως βάσιμες υποψίες πως κανείς δεν θα σκεφτόταν να βάλει όπισθεν, εφόσον δεν θα έβλεπε πού πήγαινε. Ο Senna όμως ήταν σίγουρος ότι είχε χώρο πίσω του και θα ήταν απολύτως ασφαλής εάν έβγαζε το πίσω μέρος της McLaren του για λίγο στο γρασίδι του χώρου διαφυγής. Έχασε βέβαια τη 2η θέση και έπεσε στην 7η καθώς τον πέρασαν αμέσως οι Mansell, Schumacher, Alesi, Patrese και Piquet, κατάφερε όμως να συνεχίσει τον αγώνα - και αυτό μετρούσε περισσότερο από οτιδήποτε άλλο.

Πέραν του προφανούς, ότι δηλαδή η πίστα ήταν υγρή από τη βροχή που έπεφτε κατά διαστήματα, το γιατί ο Senna έχασε τον έλεγχο του μονοθεσίου του δεν έχει και τόση σημασία, παρόλο που ο ίδιος φρόντισε να δώσει μια κάποια εξήγηση: «Πιστεύω πως έκανα τετ-α-κε γιατί τα ελαστικά για στεγνό οδόστρωμα που είχαμε τοποθετήσει στους αριστερούς τροχούς ήταν πολύ σκληρά κι έτσι δεν είχα κράτημα στο βρεγμένο. Μετά από το τετ-α-κε τα λάστιχα στην αριστερή πλευρά είχαν φθαρεί και ήταν αδύνατο να κινηθώ πιο γρήγορα». Ο Senna έλεγε την αλήθεια, όχι όμως όλη την αλήθεια. Διότι μπορεί η πίστα να ήταν υγρή και τα ελαστικά του σκληρά, αυτό που παρασιωπούσε όμως ήταν ότι ευθυνόταν αποκλειστικά ο ίδιος και ουδείς άλλος για την τοποθέτηση των πιο σκληρών Goodyear τύπου «C» στους δύο αριστερούς τροχούς του - αντίθετα προς τις παραινέσεις των τεχνικών. Ήταν μία από τις σπάνιες φορές που ο Senna είχε πλανηθεί σε κάποια επιλογή που αφορούσε στις ρυθμίσεις του μονοθεσίου του. Το λάθος του το πλήρωσε με μια απαράδεκτη εμφάνιση και έναν τερματισμό μόλις στην 5η θέση της κατάταξης, σε μια φάση μάλιστα όπου δεν είχε εξασφαλίσει ακόμη τον τίτλο της χρονιάς. Για ορισμένους, όμως, οι μεμονωμένες επιδείξεις κάποιων ανώτερων ικανοτήτων αξίζουν όσο και μια νίκη ή ακόμη και ένα πρωτάθλημα - ίσως μάλιστα και περισσότερο, ιδιαίτερα εάν σκεφτεί κανείς ότι η όπισθεν στα αγωνιστικά κιβώτια ταχυτήτων είναι συνήθως «κλειδωμένη», προστατευμένη με μια ασφάλεια από τις εσφαλμένες, ακούσιες κινήσεις του λεβιέ και, εν πάση περιπτώσει, εσκεμμένα δύσκολη στην επιλογή της.

.
πηγη protothema.gr/