Τι απέγιναν τα αρχοντικά σπίτια των καλλιτεχνών στην Αίγινα;
Η Αίγινα, ένα μικρό και πανέμορφο νησάκι του Σαρωνικού φέρει μια
βαριά ιστορία στα χώματά της. Πρωτεύουσα του νεοσύστατου ελληνικού
κράτους το 1826 γίνεται χώρος έλευσης προσφύγων αλλά και πλούσιων
πλοιοκτητών από τη Χίο λίγο αργότερα. Το νησί φημίζεται τόσο για την
μεγάλη παραγωγή φιστικιού του όσο και
για τα ιδιαίτερα αρχοντικά σπίτια
του. Φτάνοντας στο λιμάνι αντικρίζει κανείς τη μεγάλη εκκλησία του
Αγίου Νεκταρίου και τα πολλά αρχοντικά σπίτια σε όλο το νησί. Πολιτικές
προσωπικότητες όπως ο Ιωάννης Καποδίστριας καθώς και άνθρωποι του
πνεύματος όπως ο Νίκος Καζαντζάκης, ο Νίκος Εγγονόπουλος, ο Γιάννης
Μόραλης, ο Νίκος Νικολάου κι ο Χρήστος Καπράλος.Η περιοχή Λιβάδι του νησιού και στον ίδιο μάλιστα δρόμο βρίσκονταν τα αρχοντικά σπίτια των καλλιτεχνών που τον προηγούμενο αιώνα έδιναν ζωντάνια στο νησί με τις βραδιές που διοργάνωναν. Φίλοι στη ζωή οι καλλιτέχνες Μόραλης, Καπράλος και Νικολάου φρόντισαν τα εξοχικά τους σπίτια να βρίσκονται στον ίδιο δρόμο μαζί με αυτό του Εγγονόπουλου και λίγο πιο κάτω το σπίτι του Καζαντζάκη. Τι απέγιναν, όμως αυτά τα αρχοντικά; Πώς χάθηκαν αυτές οι νύχτες τέχνης και οι επισκέψεις του Ελύτη, του Χατζηδάκη, της Λαμπέτη, του Χορν και του Τσαρούχη στο νησί;
Κάθε αρχοντικό τράβηξε τον δικό του δρόμο. Ξεκινώντας το οδοιπορικό πρώτα συναντάς το σπίτι του ζωγράφου Νίκου Νικολάου. Πιστός φίλος του Γιάννη Μόραλη και γόνος της Αίγινας κατείχε ένα από τα μεγαλύτερα σπίτια στο νησί. Ο κήπος είναι γεμάτος ελιές κι όχι τυχαία. Οι συκιές και οι ελιές ήταν τα αγαπημένα δέντρα του ζωγράφου και μάλιστα είχε δηλώσει πολλές φορές πως το σχέδιό του ακολουθεί τη γραμμή του φύλλου συκής ενώ τα χρώματα της ελιάς, αυτό το ιδιαίτερο σκούρο πράσινο, βρίσκεται σε κάθε ώριμο έργο του. Πάντα φιλόξενος φρόντιζε να υποδέχεται τους φίλους του με καλό κρασί και ωραίο φαγητό. Φημιζόταν για το καλό του χιούμορ, τον αυθορμητισμό και τη φιλοξενία του. Το σπίτι που έμεινε στην ιστορία της Αίγινας ως η “Μέκκα” του πολιτισμού φαίνεται να είναι εγκαταλελειμμένο με την οικεία Ζουμπουλάκη να φροντίζει για τη συντήρησή του και τη διαχείριση των έργων του καλλιτέχνη.
Κατηφορίζοντας τον παραλιακό δρόμο του νησιού συναντάμε στο στενάκι “Γιάννης Μόραλης”, όπου εκεί βρίσκονται τα σπίτια του Γιάννη Μόραλη και του Νίκου Εγγονόπουλου. Μεγάλη εντύπωση προκαλεί το έντονο ροζ του αρχοντικού σπιτιού του Εγγονόπουλου, το οποίο κατοικείται από την οικογένεια του κι ο τεράστιος κήπος με δέντρα ελιάς. Στον αντίποδα και σε διαφορετική μοίρα βρίσκεται το σπίτι του Γιάννη Μόραλη. “Πολυτελής Πόρσε μα καθόλου χρηστικό’’ χαρακτήριζε ο ίδιος το σπίτι αυτό. Χωρισμένο σε δύο κομμάτια σε μια αυλή 1000 τ. μ. με το μισό να είναι ο χώρος του σπιτιού και το άλλο μισό το εργαστήρι του φαίνεται να είναι εδώ και χρόνια εγκαταλελειμμένο. Μετά τον θάνατο του καλλιτέχνη το σπίτι το σπίτι παραδόθηκε στη σύντροφό του ενώ τη διαχείριση έχει αναλάβει η δικηγόρος της οικογένειας. Ο γιος του καλλιτέχνη, κάτοικος του Παρισιού έχει διαθέσει σε πώληση το σπίτι σε ποσό που ξεπερνά το 1 εκ. Ευρώ.
Ο καλλιτέχνης περνούσε το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου στο νησί. Τη μέρα απολάμβανε τη θέα του από τα μεγάλα παράθυρα που έμοιαζαν με πίνακες ζωγραφικής ενώ το βράδυ δεν τον έβρισκες σπίτι. Συνήθως βρισκόταν στο σπίτι του αδελφικού του φίλου Νικολάου. Σπίτι μέσα στην απλότητα με γεωμετρικό σχέδιο σε γήινα χρώματα. Θεωρούσε το σπίτι του χώρο προσωπικό και απαραβίαστο γι’ αυτό και τις στιγμές που βρισκόταν στο εργαστήρι δεν επέτρεπε σε κανέναν να μπει. Ο “κυρ Γιάννης”, όπως τον αποκαλούσαν στο νησί, αγαπούσε τα παιδιά γι’ αυτό και τους αφιέρωνε χρόνο, μαθήματα ζωγραφικής και δικά του μικρά έργα που τα έφτιαχνε ‘’επιτόπου’’. Το σπίτι χτίστηκε τη δεκαετία του ‘70 από τον φίλο του αρχιτέκτονα Άρη Κωνσταντινίδη και στα σχέδια βοήθησε κι ο ίδιος ο ζωγράφος. Άφησε την Αίγινα 2 μήνες πριν το θάνατό του και το σπίτι δεν έχει βρει ακόμη αγοραστή.
Συνεχίζοντας το οδοιπορικό στον ‘’δρόμο των καλλιτεχνών’’ συναντάμε το σπίτι κάποτε, μουσείο τώρα του Χρήστου Καπράλου. Το αναγνωρίζει κανείς πριν φτάσει από το μεγάλων διαστάσεων μπρούτζινο γλυπτό στην παραλία ακριβώς απέναντι από το σπίτι. “Η Μάνα”, το έργο σήμα κατατεθέν του νησιού στέκει σκυθρωπό με τη μέρα να λούζεται από τον ήλιο και τη νύχτα να φωτίζεται διακριτικά από το φεγγάρι. Το Μουσείο Καπράλου, χώρος φροντισμένος και περιποιημένος από το Δήμο του νησιού έχει μια σειρά από εκθέσεις γυμνογραφίας στο εσωτερικό του και γλυπτικής στον προαύλιο χώρο. Στην αίθουσα έκθεσης γίνονται μαθήματα ζωγραφικής. Η ξεναγός μας άνοιξε το μικρό δωμάτιο που φιλοξενεί το αντίγραφό ενός αναγλύφου με τίτλο “Το μνημείο της Μάχης της Πίνδου” του 1952. Το έργο βρίσκεται περιμετρικά του δωματίου κι έχει μήκος 40 μ. Το αυθεντικό κοσμεί χώρο της Βουλή.
Οι έξι αίθουσες του εργαστηρίου του Χρήστου Καπράλου στα Πλακάκια της Αίγινας άρχισαν αν λειτουργούν ως μουσείο από το 1995 ύστερα από προεδρικό διάταγμα και ομόφωνη απόφαση του
Δ. Σ. Στην Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτσου και λειτουργεί ως παράρτημα της Εθνικής Πινακοθήκης.
Στο τέλος του δρόμου στην περιοχή Λιβάδι βρίσκεται το σπίτι του Νίκου Καζαντζάκη. Το καλοκαίρι του 1935 ο Καζαντζάκη; κι ο Τάκης Καλμούχος αγοράζουν ένα χωράφι στην Αίγινα και με σχέδιο του Βασίλη Δούρα ξεκινά το χτίσιμο το 1937. Σε ημιτελή κατάσταση ακόμα το σπίτι φιλοξενεί το ζεύγος Καζαντζάκη και γίνεται ο χώρος στάθμευσης του συγγραφέα ανάμεσα στα ταξίδια του Γαλλία, Κίνα, Ισπανία κλπ. Στην κατασκευή του σπιτιού βοήθησε κι ο ίδιος ο Καζαντζάκης βοηθώντας τους εργάτες κι έμεινε εκεί ως το 1946. Στο υπόστεγο του σπιτιού υπάρχει μια ξύλινη γοργόνα που κοσμεί τη βόρεια πλευρά του σπιτιού. Το σπίτι λειτουργεί πλέον ως μουσείο. Έξω από το σπίτι υπάρχει μια μικρή επιγραφή που αναγράφει πως σ’ αυτό το σπίτι ο συγγραφέας έζησε επί εικοσαετίας. Έξω από τον προαύλιο χώρο και πάνω στον δρόμο υπάρχει μια μεγάλη πέτρα σκαλιστή με την επιγραφή του ονόματός του. Χώρος συνάντησης των φίλων του Κακριδή και Σικελιανό γίνεται ο χώρος όπου θα γραφτεί το μεγάλο έργο του “Οδύσσεια”. Πλέον το σπίτι λειτουργεί ως μουσείο.
Οι κάτοικοι του νησιού μιλούν με αγάπη για τους ανθρώπους του πνεύματος και θυμούνται την αίγλη του νησιού τα βράδια που συγκεντρώνονταν όλοι στα εξοχικά τους. Φροντίζουν όσο μπορούν να διατηρούν τα σπίτια αυτά ενώ παράλληλα δεν επιθύμησαν ποτέ την εμπορευματοποίηση του τόπου τους εξαιτίας αυτής της φήμης.
Από την Άννα-Μαρία Αρβανιτίδου
πηγη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου