Η μεγάλη προδοσία

Άγγελου Μανταδάκη

ΕΝΑ από τα μεγαλύτερα εγκλήματα που διαπράχτηκαν κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου, είναι η παράδοση εκατοντάδων Ελλήνων πολιτικών κρατουμένων από τις ελληνικές αρχές (δικτατορία Μεταξά) στα γερμανικά στρατεύματα κατοχής. Επρόκειτο για αντιφασίστες που είχαν καταδικαστεί με βάση τον νόμο περί Ιδιώνυμου του 1929 (κυβέρνηση Βενιζέλου). Βρίσκονταν δηλαδή στο κάτεργο της Ακροναυπλίας για τα φρονήματά τους. Η παράδοσή τους στον εχθρό (υποτίθεται ότι ο εχθρός ήταν οι ναζί) ισοδυναμεί με προδοσία. Και συνάμα αποδεικνύει ότι το καθεστώς του Μεταξά ένιωθε πολύ πιο κοντά ιδεολογικά και συναισθηματικά στους φασίστες παρά στους Έλληνες αντιφασίστες.

Οι φυλακές της Ακροναυπλίας εγκαινιάζονται για πολιτικούς κρατουμένους τον Απρίλιο του 1935. Οι πρώτοι κρατούμενοι ωστόσο δεν είναι κομμουνιστές αλλά φιλοβενιζελικοί αξιωματικοί που πήραν μέρος στο λεγόμενο πραξικόπημα κατά του Κονδύλη. Ακολουθεί κύμα εκκαθαρίσεων φιλοβενιζελικών στοιχείων από τον Στρατό, αλλά και την αστυνομία, που έμελλε να παίξει καθοριστικό ρόλο σε σχέση με τον εμφύλιο.

Οι φιλοβενιζελικοί αποφυλακίζονται στα τέλη του 1935 και οι αρμόδιοι της φυλακής προβληματίζονται για τον διαχωρισμό ανάμεσα σε διαφορετικές κατηγορίες φυλακισμένων. Ο Γλυκοφρύδης, γενικός επόπτης φυλακών, προτείνει τη δημιουργία φυλακής μόνο για κομμουνιστές, ώστε να μην επηρεάζουν πολιτικά τους ποινικούς κρατούμενους. Αναγκαία σημείωση: ο Γλυκοφρύδης ήταν οπαδός του Χίτλερ.

Στις 18 Σεπτέμβρη 1936, δημοσιεύεται ο αναγκαστικός νόμος 117 που βασίζεται στο γνωστό Ιδιώνυμο. Έτσι οι στρατιωτικές μέχρι τότε φυλακές της Ακροναυπλίας τον Φεβρουάριο του 1937 μετατράπηκαν σε "Στρατόπεδο Κράτησης Κομμουνιστών" και στέλνονταν εκεί οι πολιτικοί αντίπαλοι του καθεστώτος. Αυτό κράτησε μέχρι τον Φεβρουάριο του 1943. Εξακόσιοι είκοσι πέντε πολιτικοί κρατούμενοι πέρασαν το κατώφλι του κάτεργου, που ήταν και ο κύριος όγκος των πολιτικών κρατουμένων της δικτατορίας του Μεταξά. Ανάμεσά τους ο Γληνός, ο Ζεύγος, ο Μπελογιάννης, ο Σουκατζίδης κ.ά.

Ο Δημήτρης Γληνός

Οι πρώτοι κρατούμενοι μεταφέρθηκαν στην Ακροναυπλία από τα κρατητήρια της Ασφάλειας στην Αθήνα, και τον Πειραιά. Ωστόσο το καλοκαίρι του 1937 έφτασαν καραβιές φυλακισμένων από τα νησιά του Αιγαίου (Φολέγανδρο, Άη Στράτη, Ανάφη) από εκείνους που οι αρχές θεωρούσαν ως τους πιο επικίνδυνους.

Εκτός από την Ακροναυπλία υπήρχαν και οι πολιτικοί κρατούμενοι, οι οποίοι ήταν φυλακισμένοι στις φυλακές της Κέρκυρας, Πύλου, Αίγινας, Αβέρωφ, Συγγρού, Επταπυργίου. Εκτιμάται ότι μεταξύ 1929 και 1937 εκτοπίστηκαν 3.000 άτομα με βάση το Ιδιώνυμο και άλλα 1.000-5.000 με βάση διάφορους άλλους νόμους του μεταξικού καθεστώτος. Όταν ξεσπά ο πόλεμος, το 1940, υπήρχαν στην Ελλάδα 2.000 πολιτικοί κρατούμενοι και εξόριστοι.

Το χρονικό μιας προδοσίας

Τρεις ημέρες μετά την εκδήλωση της ιταλικής επίθεσης από τα σύνορα της Αλβανίας (31.10.40) ο τότε γραμματέας της Κ.Ε. του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης, από τα μπουντρούμια της Ασφάλειας τουΜανιαδάκη όπου κρατείται, απευθύνει επιστολή στην οποία σημειώνει: «Ο φασισμός του Μουσολίνι χτύπησε την Ελλάδα πισώπλατα, δολοφονικά... Σήμερα όλοι οι Έλληνες παλεύουμε για τη λευτεριά, την τιμή, την εθνική μας ανεξαρτησία. Η πάλη θα είναι πολύ δύσκολη και πολύ σκληρή... Όλοι στον αγώνα. Οι εργαζόμενοι όλου του κόσμου στέκουν στο πλευρό μας»

Άποψη της Ακροναυπλίας

Ο ηγέτης του ΚΚΕ καλεί δηλαδή τον λαό να αποκρούσει τον εισβολέα πολεμώντας για την πατρίδα έστω και υπό την κυβέρνηση Μεταξά. Στις 29 Οκτωβρίου 1940 οι πολιτικοί κρατούμενοι του στρατοπέδου της Ακροναυπλίας υποβάλλουν υπόμνημά τους στην κυβέρνηση του δικτάτορα ζητώντας να σταλούν στην πρώτη γραμμή του πυρός για τη συντριβή των επιδρομέων και την υπεράσπιση της χώρας... Άλλα δύο σχετικά υπομνήματα υποβάλλονται από τους κρατουμένους στις αρχές Νοεμβρίου 1940. Εις μάτην όμως.

Οι μεταξικές αρχές, όχι μόνο αρνούνται, αλλά και μετά την έλευση των ναζί παραδίδουν τους κρατούμενους κομμουνιστές στις δυνάμεις κατοχής, οι οποίοι θα τους χρησιμοποιήσουν ως ομήρους και θα τους εκτελέσουν ως αντίποινα για τη δράση του ΕΛΑΣ. Κάποιοι θα καταφέρουν να δραπετεύσουν και να ενταχθούν στην ΕΑΜική Εθνική Αντίσταση. Κάποιοι άλλοι θα πεθάνουν από πείνα και φυματίωση. Οι περισσότεροι όμως (240) θα εκτελεστούν από τις δυνάμεις Κατοχής, στις οποίες παραδόθηκαν από τις ελληνικές αρχές με πρωτόκολλο!!

ΑΓΓ. ΜΑΝΤΑΔΑΚΗΣ

 aragma.gr