(Από τον «Ερμή»)
«Αν κατάλαβα καλά, οι συνθήκες του πρώτου χρόνου της Κατοχής είχαν ως
αποτέλεσμα την πολιτική μετατόπιση σημαντικής μερίδας του πληθυσμού
προς τα αριστερά, δηλαδή προς το ΕΑΜ»
«Ναι. Δεν ήταν μόνο ο σχεδόν προλεταριακός προσφυγικός κόσμος των
συνοικιών της Αθήνας, αλλά και πλήθος μικροαστών. Υπάλληλοι,
μικροεπαγγελματίες, επιστήμονες, συνταξιούχοι. Και ακόμα πιο μαζικά, η
νεολαία. Όλους αυτούς δεν τους κινητοποίησε το ΕΑΜ, γυρίζοντας ένα
διακόπτη.
Τους βρήκε κινητοποιημένους στην προσπάθεια για την επιβίωση
και του έδωσε την προοπτική της αποτελεσματικότητας, μέσα από την
οργάνωση. Αυτό συνέβη σχεδόν σε όλες τις επαρχιακές πόλεις στην
ηπειρωτική Ελλάδα, πλην της βουλγαρικής ζώνης που είχε ήδη εξεγερθεί με
τραγικές συνέπειες. Και στα νησιά του Αιγαίου, πλην Κρήτης που η
προσπάθεια γινόταν από βενιζελικές οργανώσεις και παράγοντες»
«Φαντάζομαι ότι αυτό το πέρασμα από τη αυθόρμητη στην οργανωμένη κινητοποίηση μέσω του ΕΑΜ δεν ήταν εύκολη υπόθεση»
«Καθόλου. Έγινε με μεγάλη προσπάθεια από ένα πλήθος αφοσιωμένων
ανθρώπων. Αλλά για πρώτη φορά οι ακτιβιστές του ΚΚΕ βρισκόντουσαν σε
τέτοια αντιστοίχιση με τις λαϊκές ανάγκες και τις λαϊκές διαθέσεις. Αντί
να εκφωνούν τους συνήθεις δεκάρικους για το μεγαλείο της φυλής και τα
πεπρωμένα του έθνους, εστίαζαν στα άμεσα προβλήματα που άγγιζαν όχι μόνο
το ανδρικό κοινό των καφενείων αλλά και τις νοικοκυρές και τις
γιαγιάδες και τη νεολαία»
«Πως εκδηλωνόταν η διεκδίκηση στις πόλεις;»
«Σε όσους δούλευαν, με ζύμωση, επιτροπές διεκδίκησης και παραστάσεις.
Δεν άργησαν όμως και οι απεργίες. Μια από τις πρώτες ήταν στις 13
Απριλίου 1942 στο Ταχυδρομείο της Αθήνας, που ξεκίνησε αυθόρμητα ως
διεκδίκηση περισσότερου φαγητού, όταν ένας υπάλληλος όπως δούλευε έκανε
αιμόπτυση και έπεσε λιπόθυμος. Η διεύθυνση αρνήθηκε να ικανοποιήσει το
αίτημα και η απεργία επεκτάθηκε. Η κυβέρνηση υποχώρησε και οι
εργαζόμενοι συνέχισαν με πρωτοβουλία του ΕΑΜ να απεργούν απαιτώντας την
απελευθέρωση όσων είχαν συλληφθεί. Η κυβέρνηση υποχώρησε και πάλι,
δίνοντας έτσι την ένδειξη ότι η πίεση από τους εργαζόμενους μπορεί να
έχει αποτέλεσμα. Ταυτόχρονα αυξήθηκε σημαντικά το κύρος του ΕΑΜ. Στις 20
Απριλίου 1942 έγινε η πρώτη γενική απεργία, όχι στην Αθήνα αλλά στην
Καρδίτσα»
«Πότε ξεκίνησαν οι μαζικές κινητοποιήσεις;»
«Την άνοιξη του 1943, με στόχο τη ματαίωση της αναγκαστικής πολιτικής
επιστράτευσης, η οποία θα έστελνε εργάτες στη Γερμανία. Όσοι εθελοντές
είχαν επιστρέψει από κει, διηγούνταν σημεία και τέρατα. Το ΕΑΜ γέμισε
τους τοίχους με συνθήματα επιστράτευση ίσον θάνατος, όλοι αντάρτες και
οργάνωσε διαδήλωση στις 5 Μαρτίου. Στο μεταξύ τα νέα από τα μεγάλα
πολεμικά μέτωπα είχαν κάνει τον κόσμο να αναθαρρήσει και διαδήλωσε
μαζικά και δυναμικά. Πολλά μαγαζιά έμειναν κλειστά, σε μιαν άτυπη γενική
απεργία. Ο πρωθυπουργός Λογοθετόπουλος αναγκάστηκε να δηλώσει ότι δεν
θα γινόταν πολιτική επιστράτευση. Σ’ αυτή την κινητοποίηση πρωτοστάτησε η
νεολαία, η οποία είχε ήδη ξεσηκωθεί και δεν θα σταματούσε να συμμετέχει
μαζικά και παθιασμένα ως το τέλος της Κατοχής και ως τα Δεκεμβριανά.
Όχι μόνο τ’ αγόρια αλλά και πολλές κοπέλες. Φοιτητές και μαθητές
γυμνασίου αλλά και πολλά εργατόπαιδα. Αυτή η παθιασμένη νεανική μάζα
διαδήλωνε στις εθνικές επετείους και όποτε άλλοτε δινόταν η αφορμή»
«Ποιοι προηγήθηκαν;»
«Οι φοιτητές του ΑΠΘ, οι οποίοι δημιούργησαν τη Φιλική Εταιρεία Νέων,
στις αρχές Μαΐου 1941. Τις ίδιες μέρες η Σύγκλητος του πανεπιστημίου
της Αθήνας έσπευσε να υποβάλει τα θερμά της συγχαρητήρια προς τον
Τσολάκογλου, χαίρουσα επί τη συγκροτήσει της εθνικής κυβερνήσεως. Δεν
έχαιραν απλώς οι σεβάσμιοι καθηγητές, αλλά έκαναν λόγο δια την εις τας
στιβαράς χείρας της υμετέρας εξοχότητος, δηλαδή του Τσολάκογλου,
ανάθεσιν της προεδρίας αυτής. Και διαβεβαίωναν ότι ετάσσοντο παρά το
πλευρόν του και θα τον συνέδραμαν εις το εξόχως μέγα πατριωτικόν έργον
του»
«Εξόχως μέγα πατριωτικόν έργον!»
«Παρά τη συγκινητική προσπάθεια της Συγκλήτου, στην Αθήνα οι πρώτες
αντιστασιακές οργανώσεις ξεκίνησαν από το Καποδιστριακό, το Πολυτεχνείο
και τις άλλες σχολές. Οι φοιτητές της Αθήνας έκαναν στις 17 Νοεμβρίου
1941 την πρώτη γενική απεργία, με πρόσχημα οικονομικές διεκδικήσεις»
«Στις 17 Νοεμβρίου!»
Ο Ερμής χαμογέλασε.
«Ναι. Συνέχισαν την απεργία παρά τις συλλήψεις, πέτυχαν βελτίωση του
συσσιτίου και επέκτασή του σε όλους τους φοιτητές και χορήγηση δυο
κιλοβάτ ηλεκτρικό ρεύμα σε κάθε φοιτητή. Η προθέρμανση είχε γίνει λίγο
νωρίτερα, στην πρώτη επέτειο της 28ης Οκτωβρίου. Με συνθήματα
στους τοίχους, τρυκάκια, προκηρύξεις και καταλήψεις στις αίθουσες
παραδόσεων, όπου έγιναν εκείνη την ημέρα μαθήματα από τολμηρούς
φοιτητές. Την παραμονή είχε μιλήσει ο καθηγητής Κωνσταντίνος Τσάτσος σ’
ένα κατάμεστο αμφιθέατρο, σε μια ομιλία που ολοκληρώθηκε με πανζουρλισμό
όταν είπε με όλη του τη φωνή τη λέξη Ελευθερία! Την άλλη μέρα κιόλας
τον απέλυσαν. Στην επέτειο έγιναν μαθήματα αντίστασης από τολμηρούς
φοιτητές που πήραν το λόγο. Αυτές οι ομιλίες έκλειναν με τον εθνικό ύμνο
και…»
Τον κοίταξα απορώντας γιατί ξαφνικά κόμπιασε.
«Εκείνη τη μέρα βρέθηκα κι εγώ στο Πολυτεχνείο. Δεν ήμουν πια
φοιτητής, αλλά πήγα καλεσμένος από τους δικούς μας, εννοώ του ΕΑΜ που
τότε ετοιμαζόταν. Ήταν η πρώτη φορά που μίλησα σ’ ένα γεμάτο αμφιθέατρο
και μου έκανε εντύπωση ο τρόπος που με αντιμετώπισε το νεανικό
ακροατήριο. Κι εγώ νέος ήμουν, είχα τελειώσει την Αρχιτεκτονική την
προηγούμενη χρονιά, αλλά είχα πολεμήσει ως έφεδρος ανθυπολοχαγός στην
Αλβανία και αυτό ήταν πολύ σημαντικό τότε»
«Και τώρα είναι!»
Ο Ερμής έκανε τη χαρακτηριστική του κίνηση, σα να έλεγε ας τα αφήσουμε αυτά.
«Μαγιά ήταν οι φοιτητές που είχαν αντιδικτατορική δράση και είχαν μια
πολιτική εμπειρία. Αλλά το ζυμάρι ήταν έτοιμο να φουσκώσει από μόνο
του. Όχι μόνο για λόγους πατριωτικούς, που λειτουργούσαν μεγεθυντικά,
αλλά και γιατί πολλοί φοιτητές αντιμετώπιζαν το φάσμα της πείνας και
περισσότερο οι επαρχιώτες που είχαν αποκλειστεί στην Αθήνα. Το ΕΑΜ ήταν η
πρώτη οργάνωση που στήριξε και οργάνωσε τον αγώνα για την επιβίωση,
οπότε η επιρροή του ανέβηκε κατακόρυφα στα πανεπιστήμια»
«Είπατε πριν φοιτητές και μαθητές»
«Ναι. Ξεκίνησε ο μαθητής Μάθιος Πόταγας στις 2 Μαΐου 1941, στη
Βυτίνα. Οι μαθητές ήταν ιδιαίτερα εκδηλωτικοί και αποδείχτηκαν στην
πράξη άφοβοι και θαρραλέοι. Στην Κέρκυρα, για παράδειγμα, έγινε στις 3
Νοεμβρίου η πρώτη μαθητική εκδήλωση διαμαρτυρίας σε όλη την Ευρώπη.
Είκοσι τρεις μαθητές συνελήφθησαν και έμειναν στη φυλακή σε Παξούς και
Ιταλία ως την αλλαγή στρατοπέδου των Ιταλών. Παρόμοια περιστατικά έγιναν
και αλλού στα Επτάνησα γιατί οι Ιταλοί ήθελαν να τα ενσωματώσουν
ιταλοποιώντας τα, αλλά και σε άλλες πόλεις. Στην Αθήνα, οι μαθητές
συμμετείχαν ενεργά στις διαδηλώσεις των εθνικών επετείων ή στις
διαμαρτυρίες και πολλοί σκοτώθηκαν στους δρόμους, ενώ δεν ήταν λίγοι οι
μαθητές που εκτελέστηκαν μαζί με άλλους αντιστασιακούς ή ομήρους.
Ανάμεσά τους πολλά κορίτσια. Όπως η δεκαεξάχρονη Ελένη Παπαγεωργίου που
σκοτώθηκε σε διαδήλωση στις 25 Ιουνίου 1944. Η δεκαεφτάχρονη Ηρώ
Κωνσταντοπούλου και η ακόμα μικρότερη Αθηνά Χατζηεσθήρ που εκτελέστηκαν
στις 5 Σεπτεμβρίου 1944, λίγο πριν αποχωρήσουν οι Γερμανοί. Και πολλές
άλλες μαθήτριες. Αλλά και φοιτήτριες, όπως η Τούλα Καρατζά που τη
σκότωσε ένας Ιταλός ενώ κατέθετε στεφάνι στην Πλατεία Κολωνακίου στις 17
Σεπτεμβρίου 1941. Όπως η Παναγιώτα Σταθοπούλου της Γαλλικής Ακαδημίας
που τη συνέθλιψε ένα άρμα μάχης στην αντιβουλγαρική διαδήλωση της 22ας
Ιουλίου 1943. Αμέσως μετά σκαρφάλωσε στο τανκ η Κούλα Λίλη, κι αυτή
φοιτήτρια της Γαλλικής, άρπαξε από τα μαλλιά τον πυροβολητή του τανκ και
τον χτυπούσε μέχρι που τη σκότωσαν κι αυτή»
Προσπαθούσα να αναπαραστήσω με τη φαντασία μου τις εικόνες.
«Ήταν όμως και οι άλλοι πιτσιρικάδες, που δεν πήγαιναν καν στο
σχολείο λόγω φτώχειας και λόγω της Κατοχής. Και πεινούσαν, οι ίδιοι και
οι οικογένειές τους. Αυτοί έγιναν οι περίφημοι σαλταδόροι, που πηδούσαν
μέσα στα φορτηγά εν κινήσει και άρπαζαν ό,τι εύρισκαν, τρόφιμα ή άλλα
εφόδια. Αν τους έβλεπαν και τους προλάβαιναν οι σφαίρες, δεν γύριζαν
ξανά στο σπίτι τους. Πολλά απ’ αυτά τα παιδιά οργανώθηκαν στην ΕΠΟΝ.
Αλλά και διαδήλωση μαθητών δημοτικού έγινε στην Αθήνα, στις 24 Οκτωβρίου
1943, μπροστά στη Δημαρχία»
«Τι ζητούσαν τα μικρά;»
«Ψωμί, συσσίτια, ρούχα και παπούτσια. Ήρθε το Μηχανοκίνητο της
Αστυνομίας, οι Μπουραντάδες, να διαλύσει τους πιτσιρικάδες, που ήταν
περισσότεροι από τέσσερις χιλιάδες. Η διαδήλωση κράτησε ώρες γιατί οι
μικροί διαδηλωτές υποχωρούσαν στους γύρω δρόμους και επέστρεφαν
συνεχώς. Ευτυχώς δεν σκοτώθηκε κανένα παιδί εκείνη τη μέρα»
«Οι διαδηλώσεις και οι απεργίες είχαν οικονομικά αιτήματα;»
«Ναι, αλλά όσο περνούσε ο καιρός άλλαζε η υφή τους, η οποία έπαιρνε
φανερά αντικατοχικές διαστάσεις. Όχι μόνο από το ΕΑΜ αλλά και από τις
άλλες οργανώσεις που διαδήλωναν κι αυτές με τη ίδια αντι- Αξονική
διάθεση, προσθέτοντας τα δικά τους συνθήματα για εθνικές διεκδικήσεις ή
και εκδηλώνοντας εθνικιστική αυτοπεποίθηση. Όλοι όμως ήταν σύμφωνοι στα
μεγάλα θέματα της πολιτικής επιστράτευσης, των ομήρων που κρατούσαν οι
Γερμανοί, στην αντίθεση για την επέκταση της βουλγαρικής κατοχής. Και
όλοι πίστευαν ότι η ώρα της ελευθερίας πλησιάζει»
«Αυτά τα φώναζαν στις διαδηλώσεις;»
«Ναι. Εξάλλου τα έγραφαν συνέχεια στους τοίχους και σε πλήθος
παράνομες εφημεριδούλες και φυλλάδια που κυκλοφορούσαν. Όχι μόνο στην
Αθήνα, αλλά και σε πολλές επαρχιακές πόλεις. Τα άκουγαν από τους επίσης
απαγορευμένους ραδιοφωνικούς σταθμούς του εξωτερικού. Και τα κορίτσια
της ΕΠΟΝ τα διαλαλούσαν τις νύχτες με τα χωνιά, τους τηλεβόες της
Κατοχής, στις συνοικίες της Αθήνας»
«Λέτε ότι η κατάσταση είχε αλλάξει ριζικά στις αρχές του 1943;»
«Ναι. Η αλλαγή είχε γίνει εμφανής στην Αθήνα ήδη από την επέτειο του
Όχι στα 1942. Και η μαζική συμμετοχή της νεολαίας ήταν καθοριστική γι’
αυτήν την αλλαγή. Αλλά και οι κατακτητές έκαναν ό,τι μπορούσαν για να
βαθύνουν περισσότερο το μίσος που ένοιωθε γι’ αυτούς ο πληθυσμός και να
μετατρέψουν τις οικονομικές διεκδικήσεις σε ανοιχτές αντικατοχικές
εκδηλώσεις»
«Τι εννοείτε;»
«Στις 27 Φεβρουαρίου 1943 πέθανε ο Κωστής Παλαμάς. Η κηδεία του θα
ήταν πάνδημη, όποτε κι αν πέθαινε. Αλλά τότε η Κατοχή είχε πια δείξει το
μαύρο της πρόσωπο και υπήρχε κάτι τρομερά επίφοβο εν όψει, η πολιτική
επιστράτευση. Έτσι η κηδεία του Παλαμά μετατράπηκε σε κορυφαία
αντικατοχική εκδήλωση. Σ’ αυτό ήταν καθοριστική η παρουσία ενός άλλου
ποιητή, του Άγγελου Σικελιανού, ο οποίος απάγγειλε ένα ποίημα που ήταν
βροντερό κάλεσμα αφύπνισης, ελπίδας και εξέγερσης. Μπροστά στον
πρωθυπουργό Λογοθετόπουλο και στους εκπροσώπους των Γερμανών και των
Ιταλών, που δεν πίστευαν στα μάτια τους και στ’ αυτιά τους. Το ξέρεις;»
«Το ξέρω. Ηχήστε οι σάλπιγγες! Καμπάνες βροντερές, δονείστε σύγκορμη τη χώρα, πέρα ως πέρα…»
«Ναι. Το πλήθος των Αθηναίων τραγούδησε τον εθνικό ύμνο και φώναξε
συνθήματα για την Ελλάδα και την ελευθερία, αγνοώντας κι αυτό με τη
σειρά του τις κατοχικές αντιπροσωπείες και τον πρωθυπουργό τους. Η
κηδεία έγινε ανάμεσα στις μεγάλες διαδηλώσεις της 25ης Φεβρουαρίου και της 5ης
Μαρτίου για τη ματαίωση της πολιτικής επιστράτευσης, που είχαν δεκαέξι
νεκρούς και πολλές δεκάδες τραυματίες. Ακολούθησαν οι διαδηλώσεις για
την 25η Μαρτίου σε όλη την Ελλάδα, ενώ ζωηρή ήταν στην Αθήνα η
κίνηση για τη Πρωτομαγιά. Στις 23 Ιουνίου έκαναν απεργία οι δημόσιοι
υπάλληλοι, μαζί τους και οι αστυνομικοί, για πρώτη φορά στην ιστορία της
Αστυνομίας. Αλλά το μεγάλο γεγονός του Ιουνίου ήταν άλλο»
«Είχαν γίνει δυο σαμποτάζ, ένα σε τραίνο που μετέφερε ομήρους στη
Λάρισα κοντά στο Κούρνοβο της Φθιώτιδας κι ένα στο λιμάνι του Πειραιά,
όπου βυθίστηκε ένα ιταλικό πλοίο. Σε αντίποινα οι Ιταλοί εκτέλεσαν
εκατόν έξι ομήρους για το πρώτο και είκοσι πέντε για το δεύτερο. Το ΕΑΜ
κάλεσε σε γενική απεργία και διαδήλωση για τις 25 Ιουνίου και
συνεργάστηκε με άλλες οργανώσεις της Αθήνας για το συντονισμό. Η απεργία
είχε επιτυχία και η διαδήλωση είχε εκατό χιλιάδες κόσμο, σύμφωνα με τις
εκτιμήσεις των Ιταλών και διακόσιες πενήντα χιλιάδες σύμφωνα με
ελληνικές πηγές. Υπήρξαν νεκροί και πολλοί τραυματίες, αλλά τα συνθήματα
πια δεν ήταν για τρόφιμα. Ήταν κατά των φασιστών, των ναζί και των
προδοτών που συνεργάζονταν μαζί τους. Αλλά αν ο Ιούνιος του ΄43 ήταν
καυτός μήνας για την Αθήνα, ο Ιούλιος ήταν πραγματική κόλαση για όλη την
Ελλάδα»
«Τι έγινε τον Ιούλιο;»
«Έγινε γνωστή η παραχώρηση της υπόλοιπης Μακεδονίας και της
Θεσσαλονίκης στους Βούλγαρους. Ως αντάλλαγμα για τη διάθεση από τη
Βουλγαρία στρατού που θα έλεγχε τον ελληνικό χώρο, ώστε να αποδεσμευτούν
γερμανικές δυνάμεις. Από τις 10 Ιουλίου ξέσπασαν εκδηλώσεις
διαμαρτυρίας και διαδηλώσεις ή γενικές απεργίες στη Θεσσαλονίκη, το
Κιλκίς, το Λαγκαδά, την Έδεσσα, τη Βέροια, την Αρδέα, τα Γιαννιτσά, την
Κοζάνη, την Καλαμάτα… Η Αθήνα και ο Πειραιάς αντέδρασαν με μια τεράστια
διαδήλωση και γενική απεργία στις 22 Ιουλίου. Η διαδήλωση κράτησε έξι
ώρες και λένε ότι πήραν μέρος τριακόσιες ή και τετρακόσιες χιλιάδες
άνθρωποι. Τριάντα νεκροί, διακόσιοι τραυματίες, πάνω από πεντακόσιες
συλλήψεις…»
Ο Ερμής σταμάτησε για λίγο, για να ξαναβρεί τον ήρεμο τόνο του.
«Η βουλγαρική επέκταση ματαιώθηκε, γιατί οι Γερμανοί κατάλαβαν ότι
ήταν αδύνατον να κρατηθούν οι Βούλγαροι χωρίς τη γερμανική παρουσία.
Ταυτόχρονα έγινε προφανής η ανάγκη δημιουργίας ενός οργανωμένου
ελληνικού σώματος, που θα τρομοκρατούσε και θα αντιμετώπιζε αυτές τις
εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους που διαδήλωναν στην Αθήνα και στις
επαρχιακές πόλεις. Αυτός ήταν ίσως ο κυριότερος λόγος που οι Γερμανοί
επέτρεψαν τη δημιουργία των Ταγμάτων Ασφαλείας και τα εξόπλισαν οι
ίδιοι. Γιατί χωρίς τα Τάγματα και τα άλλα δοσιλογικά σώματα δεν θα
μπορούσαν να ελέγξουν για πολύ ακόμα την κατεχόμενη χώρα. Γιατί από την
άνοιξη του ’43 δεν έπρεπε να αντιμετωπίσουν μονάχα τις μαχητικές
διαδηλώσεις στην Αθήνα και πολλές επαρχιακές πόλεις, αλλά και μια
πρωτοφανή κατάσταση στην επαρχία, όπου εκτός από τα διαρκή σαμποτάζ και
τις ενέδρες στα κατοχικά στρατεύματα, με πρωτοβουλία του ΕΛΑΣ και τις
πλάτες του ΕΑΜ άνοιγαν η μία μετά την άλλη οι κρατικές αποθήκες και οι
αποθήκες των μαυραγοριτών και τα τρόφιμα μοιραζόντουσαν στον κόσμο. Το
κίνημα αυτό πήρε μεγάλες διαστάσεις αρχικά στη Μεσσηνία, επεκτάθηκε σε
άλλες περιοχές και έφτασε ως την Αθήνα και τον Πειραιά»
«Πέτυχαν οι Γερμανοί και οι δοσίλογοι να περιορίσουν τις διαδηλώσεις και τις απεργίες;»
«Το πέτυχαν σε σημαντικό βαθμό, γιατί χρησιμοποίησαν αδίστακτη και
θανατηφόρα τρομοκρατία. Από την άλλη, οι διαδηλώσεις και οι απεργίες δεν
έλειψαν κανένα μήνα του 1944, από τον Ιανουάριο ως τον Οκτώβριο. Πολλές
φορές και με διάφορες αφορμές στην Αθήνα, αλλά και σε πολλές επαρχιακές
πόλεις. Νιγρίτα, Τρίκαλα, Έδεσα, Νάουσα, Βέροια, Γουμένισσα, Βόλος,
Τύρναβος, Λαμία. Όχι μόνο μια φορά για κάθε πόλη, αλλά και με τη
συμμετοχή πολλών χωριών από τις γύρω περιοχές. Με συνθήματα ή αιτήματα
κατά της τρομοκρατίας, αναπόσπαστο μέρος της οποίας ήταν πια τα Τάγματα
Ασφαλείας, η Ειδική Ασφάλεια της Χωροφυλακής, οι τρομοκρατικές συμμορίες
στη Θεσσαλία και οι λεγόμενοι Παοτζήδες, αν και η ΠΑΟ είχε πια
διαλυθεί, στη Μακεδονία»
Ο Ερμής σταμάτησε για λίγο, συγκινημένος.
«Είναι πολύ δύσκολο να παίρνεις τα βουνά για να μπεις στον ΕΛΑΣ ή τον
ΕΔΕΣ. Ειδικά της πρώτης περιόδου. Αλλά πόσο δύσκολο είναι να βγαίνεις
άοπλος στο Σύνταγμα, στη Σταδίου, στην Πανεπιστημίου και να έχεις
απέναντι πολυβόλα και χειροβομβίδες και πάνοπλους Ιταλούς και Γερμανούς
και ασφαλίτες και ταγματασφαλίτες, που είχαν αποδείξει τόσες φορές ότι
ρίχνουν αδίσταχτα, στο ψαχνό… Και να το κάνεις όχι μια φορά, αλλά ξανά
και ξανά. Είναι πολύ πιο δύσκολο! Κι όμως το έκαναν οι Αθηναίοι, κυρίως η
νεολαία, με το ΕΑΜ και τις άλλες αντιστασιακές οργανώσεις που δρούσαν
στην πόλη»
«Με μεγάλη συμμετοχή;»
«Με τεράστια συμμετοχή»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου