29 Σεπτεμβρίου 1944: Η σφαγή του Αιγάλεω – Ένα έγκλημα που παρέμεινε ατιμώρητο

Ημέρα μνήμης για το Αιγάλεω και για το Πανελλήνιο, αλλά και περισυλλογής είναι η σημερινή, καθώς 74 χρόνια πριν, στις 29 Σεπτεμβρίου 1944, 100 άοπλοι Αιγαλεώτες (για 150 μιλούν τα επίκαιρα της εποχής) καίγονται ζωντανοί ή εκτελούνται, από τον γερμανικό στρατό κατοχής και τους ντόπιους συνεργάτες τους, ενώ καταστρέφεται ολοσχερώς ο συνοικισμός του Αγίου Γεωργίου, δίπλα στην σημερινή Λεωφόρο Κηφισού.

Εντούτοις, οι γερμανοί ναζί και οι ντόπιοι εθελοντές συνεργοί τους (τάγματα ασφαλείας, γερμανοτσολιάδες, ομάδες Χ, κ.λπ), παρέμειναν μέχρις σήμερα ατιμώρητοι, όπως άλλωστε συνέβη στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων εκείνης της εποχής, αλλά και αντίστοιχων αργότερα (βλ. Eπταετία, Κύπρος, κ.ά).

Ο ΄Ορκος των Ταγμάτων Ασφαλείας – (ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 30/4/1944)
«ΟΡΚΙΖΟΜΑΙ εις τον Θεόν τον Άγιον τούτον όρκον ότι θα υπακούω απολύτως εις τας διαταγάς του ανώτατου αρχηγού του Γερμανικού Στρατού Αδόλφου Χίτλερ. Ανατεθησόμενός μοι υπηρεσίας και θα υπακούω άνευ όρων εις διαταγάς των ανωτέρων μου. Γνωρίζω καλώς δια μίαν αντίρρησιν εναντίον των υποχρεώσεων μου, τας οποίας δια του παρόντος αναλαμβάνω, θέλω τιμωρηθή παρά των Γερμανικών Στρατιωτικών Αρχών.»

 

Για την ιστορία
Ο γερμανικός στρατός, θορυβημένος από τις δραστηριότητες του ΕΛΑΣ και ενώ ετοιμάζεται να αποχωρήσει από την Ελλάδα (12 Οκτωβρίου 1944, η απελευθέρωση) αναζητάει εναγωνίως τρόπους, ώστε να εξασφαλισθεί η επικείμενη απομάκρυνση των τμημάτων του από την ελληνική πρωτεύουσα, μέσω της μοναδικής διόδου που υπήρχε, της Ιεράς Οδού, αλλά και προσχήματα για εκδικητικές εκκαθαριστικές επιχειρήσεις.
Η «αφορμή» τελικά δίνεται το πρωί της 29ης Σεπτεμβρίου, παρόλο που ο ΕΛΑΣ είχε αποφασίσει να μην προβεί σε ενέργειες που ενδεχομένως θα προκαλούσαν εχθρικά αντίποινα.
Σύμφωνα με μαρτυρίες κάποιων κατοίκων αλλά και μελών της αντίστασης, εκείνη την ημέρα σημειώθηκε μια ασήμαντη αψιμαχία μεταξύ ελλήνων ανταρτών (που βρίσκονταν σε φυλάκιο του ΕΛΑΣ δίπλα στη γέφυρα του ποταμού Κηφισού στη διασταύρωση με την οδό Παλαιάς Καβάλας) και δύο γερμανών μοτοσικλετιστών.
Την ίδια εκείνη ημέρα, ένα επίλεκτο γερμανικό τάγμα (των στρατιωτικών εγκαταστάσεων της περιοχής Μαρκόνι-μετέπειτα γνωστής ως Ασύρματος) διατάζεται να προχωρήσει σε εκκαθάριση της περιοχής.

Τα πρώτα τους θύματα είναι δυο νεαροί έλληνες φοιτητές, γνώστες της γερμανικής, καθώς πριν από τον πόλεμο σπούδαζαν ιατρική στο Βερολίνο, τους οποίους συναντούν στη συμβολή της οδού Μαρκόνι με την Ιερά Οδό. Έπειτα από ολιγόλεπτη συζήτηση του επικεφαλής του τάγματος μαζί τους στη γερμανική γλώσσα, οι φοιτητές εκτελούνται επί τόπου.
Ταυτόχρονα, ένα άλλο γερμανικό τμήμα καταφθάνει στο Αιγάλεω από την αντίθετη κατεύθυνση (του Χαϊδαρίου), μέσω της Ιεράς Οδού, σύμφωνα με μαρτυρία του 11χρονου τότε Ιωάννη Κουρούση (διέμενε με την οικογένειά του στη συμβολή της Ιεράς Οδού με την οδό Μοσχονησίων), κάτι που αποδεικνύει ότι είχε εκπονηθεί συγκεκριμένο σχέδιο εγκλωβισμού των κατοίκων της περιοχής.
Αρχικά οι Γερμανοί εκτελούν επί τόπου 31 άοπλους πολίτες και αμέτοχους στο προηγηθέν συμβάν, οι οποίοι είχαν την ατυχία να βρεθούν στο δρόμο τους.
Εν συνεχεία, αποκλείουν τον συνοικισμό του Αγίου Γεωργίου επιτρέποντας την αποχώρηση μόνο κάποιων γυναικοπαίδων. Εκεί, περιλούζουν με εμπρηστική σκόνη τα κτίρια της συνοικίας και καίνε ζωντανούς μέσα στα σπίτια τους όλους τους άνδρες άνω των 15 ετών, τους οποίους προηγουμένως είχαν εγκλωβίσει στις κατοικίες τους (69 ανθρώπους), ενώ συνεχίζουν με εκτελέσεις κατοίκων της πόλης σε όλη την ευρύτερη περιοχή.

Στην συνοικία του Αγ. Γεωργίου, το επίλεκτο γερμανικό τάγμα και οι ντόπιοι συνεργάτες τους καίνε ζωντανούς όλους τους άνδρες άνω των 15 ετών, τους οποίους είχαν εγκλωβίσει στις κατοικίες τους

Περίπου 170 οικίες πυρπολούνται, εκ των οποίων οι 100 καταστρέφονται ολοσχερώς.
Στα Καμίνια (πλησίον Σαρακάκη), όπου υπάρχει εργοτάξιο φόρτωσης χώματος με ένα καμίνι, μαζί με άλλα στην ευρύτερη περιοχή, οι Γερμανοί ρίχνουν ζωντανούς μέσα στο καμίνι εργάτες που εργάζονται εκεί, μαζί με άλλους τους οποίους προηγουμένως έχουν εκτελέσει.

Η σφαγή τερματίζεται ή τουλάχιστον περιορίζεται όταν, όπως φημολογείται, ο τότε Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδας Δαμασκηνός φθάνει εσπευσμένα στο Αιγάλεω και φέρεται να ικετεύει γονατιστός τον επικεφαλή Γερμανό διοικητή (κατά μια άλλη εκδοχή, πάλι από τον ίδιο μάρτυρα, αναφέρεται ότι πράγματι έφτασε ο Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός όχι όμως ότι τον ικέτεψε γονατιστός αλλά ότι στάθηκε απέναντι του έβγαλε τον σταυρό του και τινάζοντας τα χέρια ψηλά στον ουρανό, κρατώντας τον σταυρό, απηύθυνε στον Γερμανό Αξιωματικό τη φράση «έλεος – έλεος, φτάνει πια»).
Ο Δαμασκηνός ειδοποιείται από τον (συνονόματο) αρχιμανδρίτη ανιψιό του (μετέπειτα μητροπολίτη Φθιώτιδας) Δαμασκηνό, ο οποίος υπηρετούσε ως ιεροκήρυκας στην εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα και από τον φαρμακοποιό της πόλης Χρήστο Κουρούση. Μαζί με τον Αρχιεπίσκοπο και σύμφωνα με τις ίδιες μαρτυρίες, έρχεται και ο Σουηδός πρέσβης, ως εντεταλμένος της Κοινωνίας των Εθνών στην Ελλάδα, ελλείψη άλλων πρεσβειών, λόγω κατοχής.

Γερμανοί αξιωματικοί εκπαιδεύουν τα ντόπια τάγματα ασφαλείας στην χρήση όπλων

Ωστόσο ένα τμήμα του γερμανικού τάγματος προχωρεί στην Αγία Βαρβάρα που τότε ήταν μια αραιοκατοικημένη περιοχή. Εκεί οι Γερμανοί σε συνεργασία με τους ταγματασφαλίτες εκτελούν ακόμη έξι πολίτες που πιάνουν μέσα στα σπίτια τους (τους πέντε εκτελούν στο ρέμα της σημερινής Δούσμανη και Σαράφη και τον έκτο στον ομώνυμο δρόμο της οδού Πλατή στην κάτω Αγία Βαρβάρα).
Να σημειώσουμε ότι ο Μανώλης Γλέζος στο δεύτερο τόμο του βιβλίου του για την Εθνική Αντίσταση 1940-45, κάνει λόγο για 69 νεκρούς, που είναι από ότι φαίνεται ο επίσημος αριθμός μόνο των καμένων, όχι όμως και των συνολικά εκτελεσθέντων Αιγαλεωτών (εκτός των 31 αρχικώς).

Την επομένη ημέρα (30-9-1944) και ενώ ο ΕΛΑΣ προχωρεί στην εγκατάσταση πολυβόλων για να αποτρέψει νέα ενδεχόμενη επιδρομή των Γερμανών και των ντόπιων εθνικιστών συνεργατών τους, 41 απανθρακωμένα πτώματα θάβονται δίπλα στον Άγιο Σπυρίδωνα, εν μέσω θρήνων και οδυρμών των φίλων και των συγγενών τους. Άλλοι νεκροί μεταφέρονται για ταφή στο Γ’ Νεκροταφείο και μερικοί ακόμη στον Άγιο Βασίλειο Περιστερίου.
Στον τόπο της Θυσίας – επί της σημερινής Λεωφόρου Κηφισού στο ρεύμα προς Πειραιά – ο Δήμος Αιγάλεω έχει τοποθετήσει Μνημείο στο οποίο τελείται κάθε χρόνο επιμνημόσυνη δέηση. Μνημείο υπάρχει επίσης και εντός του χώρου του Γ΄ Νεκροταφείου Αθηνών.
Πηγές
• wikipedia
• «Ιστορία του ελληνικού έθνους», Εκδοτική Αθηνών


.
 πηγη inagreece.gr/
μονταζ eimailefteros