Η ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΟΜΟΡΦΙΑΣ

Μια δαρβινική οπτική
Σκεφτείτε όλα τα διαφορετικά πράγματα που θα χαρακτηρίζατε όμορφα. Ένα μουσικό κομμάτι, ένα τοπίο, το πρόσωπο κάποιου ή το χαρακτήρα του, ένα ζώο, ένα κτίριο, ένα βιβλίο, ένα άρωμα, ένα κόσμημα ή ένα λουλούδι. Πώς γίνεται τόσα πολλά διαφορετικά πράγματα να χαρακτηρίζονται όμορφα;
Και γιατί οπότε αισθανόμαστε την ομορφιά, όταν βλέπουμε, μυρίζουμε, ακούμε ή αγγίζουμε κάτι που μας αρέσει, μας διαπερνά ένα ρίγος ευχαρίστησης;
Υπάρχει μια θεωρία που τα συνδέει όλα αυτά. Η εξελικτική αισθητική. Βρίσκουμε ελκυστικά όσα μπορεί να μας ωφελήσουν. Από ένα τοπίο, στο οποίο μπορεί να επιβιώσουμε, μέχρι ένα υγιές και κατάλληλο ταίρι. Από την άλλη, ενστικτωδώς μας απωθούν όσα είναι επικίνδυνα. Φίδια, αράχνες κ.λπ..
Οι ρίζες της θεωρίας οδηγούν σε μία από τις μορφές που επηρέασαν ιδιαίτερα την ανθρώπινη ιστορία. Τον άγγλο φυσιοδίφη του 19^ου αιώνα, Κάρολο Δαρβίνο.
Ο Δαρβίνος συνέλαβε την ιδέα της εξέλιξης μέσω φυσικής επιλογής στη διάρκεια ενός πενταετούς ταξιδιού στη Νότια Αμερική τη δεκαετία του 1830.
Ζώα με χαρακτηριστικά που ταιριάζουν στο περιβάλλον, είναι πιθανότερο να επιβιώσουν και να αναπαραχθούν και τα χαρακτηριστικά τους να περάσουν στην επόμενη γενιά. Τα ζώα που δεν προσαρμόζονται, δύσκολα επιβιώνουν κι είναι απίθανο να μεταδώσουν τα χαρακτηριστικά τους στις επόμενες γενιές.
Έτσι, δημιουργείται η εξέλιξη. Η ομορφιά παίζει κάποιο ρόλο σε αυτό.

Ο Δαρβίνος εξηγεί τη θεωρία του σχετικά με την ομορφιά στα δύο βιβλία του έργου: «Η καταγωγή του ανθρώπου». Ο τίτλος είναι παραπλανητικός, γιατί μόνο το ένα τρίτο αφορά στην εξέλιξη του ανθρώπου. Τα άλλα δύο τρίτα ασχολούνται με τη θεωρία του της σεξουαλικής επιλογής, με την οποία ήθελε να δείξει ότι τα ζώα έχουν τη δυνατότητα επιλογής, που βασίζεται στην αίσθηση της ομορφιάς.
Έτσι, τα θηλυκά πουλιά επιλέγουν τα αρσενικά που βρίσκουν πιο όμορφα. Η ίδια επιλογή παρατηρείται σε έντομα και άλλα όντα σε όλο το ζωικό βασίλειο. Σε αυτά συμπεριέλαβε και τους ανθρώπους.
John Van Wyhe, διευθυντής του Darwin Online.
Ο Δαρβίνος χρειάστηκε τριάντα χρόνια από τη στιγμή που συνέλαβε την εξέλιξη μέσω φυσικής επιλογής, μέχρι να φτάσει στη θεωρία της σεξουαλικής επιλογής. Δεν καταλάβαινε γιατί κάποια ζώα ―ειδικά, πουλιά― επεδείκνυαν χαρακτηριστικά, που ήταν ενάντια στη φυσική επιλογή.
Ο μεγαλύτερος παραβάτης: Το παγώνι.

 
Το ιριδίζον μπλε και πράσινο φτέρωμα του αρσενικού παγωνιού είναι από τα εντυπωσιακότερα θεάματα του ζωικού βασιλείου,
αλλά στο τρέξιμο, στο πέταγμα ή στη μάχη δεν είναι βοήθεια, αλλά εμπόδιο.
Προβλημάτισε τόσο τον Δαρβίνο, που έγραψε: «Η θέα ενός φτερού στην ουρά ενός παγωνιού, με αρρωσταίνει».
Oι ιδέες του αποκρυσταλλώθηκαν, όταν δήλωσε ότι: «Δεν έχω αμφιβολία, πως αυτό είναι ωραίο για το θηλυκό».

Ο Δαρβίνος ήταν ο πρώτος που εισηγήθηκε ότι τα ζώα εκτιμούν την ομορφιά. Πριν τον Δαρβίνο, πίστευαν ότι τα ζώα είναι σαν ρομπότ. Απλώς, ενεργούν χωρίς να σκέφτονται ή να κατανοούν και, σίγουρα, δεν αντιλαμβάνονται την ομορφιά. Θεωρούσαν πως αυτό ήταν κάτι, που έκανε τους ανθρώπους μοναδικούς.
Όμως, σύμφωνα με τον Δαρβίνο, τα ζώα έχουν όμορφα στοιχεία, που δεν είναι χρήσιμα.
Η μόνη εξήγηση ήταν, πως τα ίδια τα ζώα τα αντιλαμβάνονται σαν κάτι όμορφο.
Το πιο διάσημο παράδειγμα, τα πουλιά, όπως το παγώνι. Γιατί έχει το παγώνι τόσο όμορφη ουρά; Είναι εμπόδιο. Το κάνει βαρύτερο, δυσκολεύεται να πετάξει, το βλέπουν τα αρπακτικά.
Η απάντηση, για τον Δαρβίνο, ήταν πως έτσι εντυπωσιάζει το θηλυκό.
Όποιος έχει δει παγώνια να περπατούν, ξέρει πως τα αρσενικά ανοίγουν τις ουρές τους μπροστά στα μούτρα των θηλυκών. Επιδεικνύονται ξανά και ξανά και ξανά. Προσπαθούν να τις εντυπωσιάσουν.
Το θηλυκό επιλέγει αυτό που θεωρεί πιο όμορφο ή εντυπωσιακό και μ΄ αυτό ζευγαρώνει. Έτσι διαμορφώνουν το είδος. Το αλλάζουν, το κάνουν αυτό που βρίσκουν ωραίο τα θηλυκά. Και, τυχαία, κάτι που βρίσκουμε κι εμείς ωραίο.
John Van Wyhe, διευθυντής του Darwin Online.

To 1858, όταν ο Δαρβίνος έγραφε τη θεωρία της εξέλιξης, ένας άλλος φυσιοδίφης,
ο Άλφρεντ Ράσελ Γουάλας, που είχε κάνει τις δικές του ανακαλύψεις,
έστειλε στον Δαρβίνο ένα σύγγραμμα, που περιέγραφε μια παρόμοια ιδέα.
Στη συνέχεια, θα τύπωναν μαζί τις εξελικτικές θεωρίες τους.

Ο Γουάλας συν-ανακάλυψε τη θεωρία της εξέλιξης μέσω φυσικής επιλογής. Είναι σημαντικό να το υπενθυμίζουμε, γιατί συνήθως θεωρούμε δαρβινική τη θεωρία της εξέλιξης.
Όμως η θεωρία παρουσιάστηκε αρχικά στο κοινό με δύο υπογραφές: Του Δαρβίνου και του Γουάλας.
Ο Άλφρεντ Γουάλας κατανόησε την εξέλιξη σε ένα άλλο ταξίδι. Ο Δαρβίνος με τα σκαθάρια στα Γκαλαπάγκος, ο Γουάλας στα νησιά της Ινδονησίας, «Νησιά των μπαχαρικών» τα έλεγαν.
Τον απορρόφησε η μελέτη της φύσης και, όπως και τον Δαρβίνο, τον εξέπληξε η ιδέα της ομορφιάς, που είναι διάχυτη στη φύση. Κυρίως, ο Γουάλας αποφάσισε να παρατηρήσει ένα αντικείμενο,
το οποίο συνέλεξε, περιέγραψε κι έφερε στο Ηνωμένο Βασίλειο. Τα παραδείσια πτηνά,
ένα υπέροχο παράδειγμα φυσικής ομορφιάς.
Παραδόξως, ο Γουάλας πίστευε ότι η σεξουαλική επιλογή ―η δαρβινική θεωρία της εξέλιξης της ομορφιάς― δεν αρκούσε για να κατανοήσουμε την εξέλιξη της ομορφιάς στη φύση. Κατά τον Γουάλας, η ομορφιά είναι φυσικό φαινόμενο, που οφείλεται στη φυσική επιλογή εξαιτίας του ανταγωνισμού μεταξύ αρσενικού και θηλυκού. Κατά τον Γουάλας, η ομορφιά σχετίζεται άμεσα με την επιβίωση κι όχι μόνο με την αναπαραγωγή. Δεν είναι θέμα επιλογής του θηλυκού.

Telmo Pievani, Πανεπιστήμιο της Πάντοβα.

Οπότε, στους ανθρώπους και στα ζώα η ομορφιά είναι σημάδι ικανότητας.

Αυτό που διαχωρίζει τον άνθρωπο από τα ζώα είναι η χρήση εργαλείων. Μα, φαίνεται πως χρησιμοποιούμε εργαλεία για τον ίδιο ακριβώς σκοπό.

πηγη freeinquiry.gr